Εγωισμός είναι το ενδιαφέρον και η αγάπη του ατόμου για τον εαυτό του προάγοντας το προσωπικό του όφελος έναντι των υπολοίπων. Πολύ συχνά αναφέρεται η σημαντικότητα της αυτοεκτίμησης και της αξιοπρέπειας καθώς θεωρούνται πρωταρχικά στοιχεία για την ανάπτυξη της αυτογνωσίας και τη δημιουργία ποιοτικών διαπροσωπικών σχέσεων. Έτσι, θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε “γιατί είναι κακό να αγαπώ τον εαυτό μου και να ενδιαφέρομαι για εμένα;” αφού είναι γνωστό ότι η επίτευξη μιας καλής σχέσης με τον εαυτό αποτελεί την αρχή για καλή σχέση με τους γύρω μας.
Η απάντηση βρίσκεται στο μέτρο που αυτό συμβαίνει και στις επιπτώσεις που έχει για τους άλλους. Ο εγωισμός δεν αφήνει περιθώρια για ενδιαφέρον πέρα από τον ίδιο μας τον εαυτό. Ακόμα και αν κάποια συμπεριφορά μειώνει, πληγώνει, προσβάλλει ένα άλλο άτομο η βασική φροντίδα περιστρέφεται γύρω από τα προσωπικά μας συναισθήματα. Αντιθέτως, στην περίπτωση της αυτοεκτίμησης σεβόμαστε και εκφράζουμε απόψεις, συναισθήματα και πεποιθήσεις χωρίς να έχουμε στόχο να υποτιμήσουμε, να πληγώσουμε ή να απορρίψουμε κάποιον άλλον. Πρόκειται, δηλαδή, για σεβασμό τόσο στα δικά μας όρια όσο και στων υπολοίπων.
Υπάρχει η πεποίθηση οτι λίγο-πολύ, όλοι διαθέτουμε εγωιστικά στοιχεία, οτι κατά περιόδους όλοι σκεφτόμαστε το συμφέρον και προσωπικό μας όφελος. Πώς θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε διαφορετικά; Έτσι καταφέρνουμε να διαφυλάξουμε την αξιοπρέπεια και τα προσωπικά μας όρια. Όσο αυτή η πεποίθηση μας υπενθυμίζει την αξία του προσδιορισμού και σεβασμού των ορίων, επιθυμιών και συναισθημάτων, όσο συμβάλλει στην προσωπική βελτίωση και επίτευξη στόχων τότε δε φορτίζεται αρνητικά. Όταν, όμως, κυριαρχεί το ατομικό συμφέρον επισκιάζοντας των υπολοίπων, όταν απουσιάζει η πρόθεση αναγνώρισης των ίδιων δικαιωμάτων στους άλλους ο εγωισμός παύει να αποτελεί λειτουργικό στοιχείο και χαρακτηρίζεται ως σημαντικό μειονέκτημα.
Όπως η υπερβολική ενασχόληση με τα “θέλω” των άλλων αποτελεί παράλογη και δυσλειτουργική πεποίθηση, έτσι και η υπερβολική συγκέντρωση στην ικανοποίηση κάθε μας επιθυμίας αδιαφορώντας για οτιδήποτε άλλο φανερώνει άτομο που δεν αποδέχεται τον εαυτό του και προσπαθεί να κρύψει ατέλειες που πιστεύει οτι έχει. Αγωνίζεται, πιθανόν, να αποδεικνύει συνεχώς τη δύναμή του επιβάλλοντας το “εγώ” του στους άλλους.
Μπορούμε να μετριάσουμε τον εγωισμό μας;
Όταν ένα άτομο επιθυμεί να αλλάξει οποιοδήποτε στοιχείο της προσωπικότητάς του εντάσσοντάς το σε λειτουργικά πλαίσια δεν μπορούμε να το “καταδικάσουμε” οτι δεν θα καταφέρει να το πετύχει. Πάντα υπάρχει βαθμός δυσκολίας όμως οι αλλαγές είναι εφικτές. Στην περίπτωση του εγωισμού η δυσκολία τοποθετείται στο αρχικό στάδιο της συνειδητοποίησης. Είναι πολύ πιθανό το άτομο με ισχυρό το στοιχείο του εγωισμού να μην επιτρέψει καν στον εαυτό του την παραδοχή αυτού του χαρακτηριστικού ακόμα και αν έχει βιώσει την απόρριψη από το περιβάλλον του. Αν πιστεύετε οτι ανήκετε στην κατηγορία ατόμων που θα θέλατε να μετριάσετε τον εγωισμό σας:
Προσπαθήστε να καταλάβετε οτι η πραγματική δύναμη βρίσκεται στην αξιοποίηση των προσωπικών και μοναδικών σας στοιχείων: όλοι έχουμε προτερήματα και μειονεκτήματα. Η αναγνώριση και η αξιοποίησή τους κάνει τον καθένα να διαφέρει. Αναδείξτε τα προτερήματά σας και τολμήστε να βελτιώσετε τα μειονεκτήματα.
Δοκιμάστε να ακούσετε τους γύρω σας: με προσοχή. Με ουσία. Σκεφτείτε οτι έχουν αντίστοιχες ανάγκες με τις δικές σας. Σκεφτείτε οτι μπορείτε να τους φανείτε χρήσιμοι, πολύτιμοι, απαραίτητοι. Η ικανοποίηση που νιώθουμε όταν “δίνουμε” είναι εξίσου σημαντική, ίσως και μεγαλύτερη, με εκείνη που νιώθουμε όταν “παίρνουμε”.
Τι μπορούμε να κάνουμε αν παραβλέψαμε την αυτοεκτίμηση μας προκειμένου να μην χαρακτηριστούμε εγωιστές;
- Ακούστε τον εαυτό σας: αφιερώστε ελάχιστα λεπτά την ημέρα για να αναρωτηθείτε “πως νιώθετε;”. Προσπαθήστε να μάθετε να αναγνωρίζετε και να συνειδητοποιείτε τα συναισθήματά σας. Ο ελάχιστος χρόνος που θα συγκεντρωθείτε σε αυτή την αναζήτηση θα σας βοηθήσει να εξασκηθείτε στη βαθύτερη κατανόηση του εαυτού σας.
- Ενεργήστε με βάση την κατανόηση των συναισθημάτων σας: αφού εστιάσετε σε αυτά που νιώθετε επιχειρήστε να αναγνωρίσετε και τις ανάγκες σας. Τις επιθυμίες σας. Η έκφρασή τους δεν αποτελεί εγωιστική κίνηση αλλά δικαίωμα και αξία. Αν, λοιπόν, θεωρείτε οτι το να εκφράσετε την άποψή σας, την επιθυμία σας ή τη διαφωνία σας θα αποτελέσει αιτία για να χαλάσει κάποια σχέση σας και να σας απορρίψουν, ίσως θα βοηθούσε να επαναπροσδιορίσετε τα όριά σας.
- Ελέγξτε τις προθέσεις σας και φανείτε ειλικρινείς με τον εαυτό σας: προσπαθήστε να εξετάσετε τους λόγους που δυσφορείτε απέναντι σε καταστάσεις και συμπεριφορές. Πώς θα θέλατε να συμπεριφερθείτε; Με τι σκοπό; Επιθυμείτε να προφυλάξετε τον εαυτό σας και να σεβαστείτε τις ανάγκες σας ή επιδιώκετε να μειώσετε το άλλο άτομο και να επιβληθείτε; Μη ξεχνάτε οτι μόνο αν απαντήσετε με ειλικρίνεια στον εαυτό σας θα μπορέσετε να αναγνωρίσετε τα αυθεντικά σας συναισθήματα.
“Δεν είναι αυταπάτη η αγάπη του εαυτού μας: αυτό το αίσθημα είναι ολότελα φυσικό. Ο εγωισμός, να το είδος της αγάπης που δίκαια δυσφημίστηκε, γιατί δεν είναι η αγάπη προς τον εαυτό μας, μα ένα πάθος αχαλίνωτο απ’ τον εαυτό μας, πάθος ολέθριο που παρασέρνει τον φιλάργυρο προς το χρήμα του, κι όλους τους ανθρώπους προς το αντικείμενο των επιθυμιών τους.”
Αριστοτέλης
Να είστε καλά!
