Το αίσθημα της ευθύνης

Να αγαπάς την ευθύνη,
να λες εγώ, εγώ μονάχος μου
θα σώσω τον κόσμο.
Αν χαθεί, εγώ θα φταίω.

Ν. Καζαντζάκης

Απο τις πιο συχνές φράσεις που ακούμε στη διάρκεια της ζωής μας είναι “πρέπει να είσαι υπεύθυνος/η”. Απέναντι στους άλλους, στις υποχρεώσεις, για τις πράξεις και τις συμπεριφορές. Τι γίνεται όμως με τον ίδιο μας τον εαυτό; Είμαστε το ίδιο υπεύθυνοι απέναντι σε εμάς τους ίδιους; Και τι σημαίνει να έχω την ευθύνη του εαυτού μου; Αναλαμβάνω την ευθύνη του εαυτού μου σημαίνει οτι μπορώ να αναγνωρίσω τις επιθυμίες και τα συναισθήματα μου ώστε οι αποφάσεις και οι συμπεριφορές να αποτελούν επιλογή μου, δηλαδή να είναι δική μου ευθύνη. Το δικαίωμα της επιλογής προϋποθέτει ανάληψη ευθύνης καθώς με αυτό τον τρόπο μπορούμε να προχωράμε ενεργητικά στη ζωή μας. Σε αντίθετη περίπτωση φαίνεται να αποδεχόμαστε την αδυναμία επιλογής, γεγονός που μας καθιστά έρμαια των καταστάσεων.

Τα όρια που θέτουμε ανάμεσα σε εμάς και τους άλλους και το σημείο όπου σταματά η δική μας ευθύνη και ξεκινά των υπόλοιπων αποτελεί ακόμα ένα σημείο διερεύνησης και επεξεργασίας. Η αίσθηση οτι μπορούμε να επιλέγουμε και να διαχειριζόμαστε τις καταστάσεις στη ζωή μας αποτελεί δικαίωμα τόσο δικό μας όσο και των υπόλοιπων, που μπορούν ομοίως να επιλέγουν για τη δική τους ζωή. Η ανάληψη ευθύνης για λογαριασμό άλλων ίσως αποτελεί ένδειξη ανάγκης αποδοχής ή αναζήτησης φροντίδας. Αναλαμβάνοντας ευθύνες άλλων πιστεύουμε οτι γινόμαστε αποδεκτοί από εκείνους ή τους φροντίζουμε με τρόπο που θα θέλαμε εκείνοι να μας φροντίσουν αλλά από την άλλη πλευρά τους στερούμε το δικαίωμα επιλογής-ευθύνης.
Σε ένα πρώτο άκουσμα ο όρος “ευθύνη” συνοδεύεται απο φόβο και άγχος. Πολλοί άνθρωποι διακατέχονται από απολογητική διάθεση προκειμένου να εξηγήσουν τους λόγους που τους οδήγησαν σε μια συμπεριφορά ή ακόμα και να αποποιηθούν των ευθυνών που τους αναλογούν. Συνήθως, όμως, με αυτόν τον τρόπο καταλήγουμε να θυματοποιούμε τον εαυτό μας αφού θεωρούμε οτι η ευθύνη άρα και οι λύσεις των προβλημάτων δεν ανήκουν σε εμάς και δε βρίσκονται στο πεδίο των επιλογών μας. Η αναγνώριση και ανάληψη της ευθύνης, σίγουρα, δεν είναι εύκολη υπόθεση αφού μας φέρνει μπροστά σε άλλα δύσκολα συναισθήματα. Μέσα από αυτή τη διαδικασία όμως μπορούμε να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και να αποκτήσουμε τον έλεγχο της ζωής μας.

Πώς μπορούμε να αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας;

• Αναγνωρίστε το δικαίωμα του “ναι” και του “όχι”: η ευθύνη ακολουθεί την επιλογή και μέσα στις επιλογές είναι η αποδοχή αλλά και η άρνηση καταστάσεων ή συμπεριφορών. Το να μην συμφωνείτε ή να μη σας ταιριάζει κάτι από τα παραπάνω αποτελεί δικαίωμα για το οποίο δεν είναι απαραίτητο να απολογηθείτε. Σεβαστείτε το και αναγνωρίστε το ίδιο στους άλλους.
• Χτίστε σχέσεις με ειλικρίνεια και σεβασμό: ξεκινώντας απο τη σχέση με τον ίδιο σας τον εαυτό. Φανείτε ειλικρινείς με τις ανάγκες και τις επιθυμίες σας και καλλιεργήστε τον αυτοσεβασμό σας. Θέτοντας τα όριά σας θα κερδίσετε το σεβασμό των υπολοίπων και θα καταφέρετε να βασίζετε τις σχέσεις σας στις ίδιες πεποιθήσεις. Η ευθύνη προκύπτει από την αναγνώριση και τη διεκδίκηση της επιλογής. Αν δεν αναλάβετε την ευθύνη των επιθυμιών σας παύετε να έχετε επιλογή και επωμίζεστε την ευθύνη άλλων.
• Προσπαθήστε να παραμείνετε ενεργητικοί: η αναγνώριση της ευθύνης σημαίνει οτι υπάρχει η δυνατότητα επίδρασης και επιρροής των καταστάσεων. Η πεποίθηση οτι μπορείτε να αναπτύξετε ειλικρινείς σχέσεις χωρίς να θεωρείτε τους άλλους αποκλειστικά υπεύθυνους και η δυνατότητα επιλογής μπορούν να σας εξελίξουν και να σας ενδυναμώσουν.
• Αναλάβετε την ευθύνη για τη ζωή σας συνειδητοποιώντας τη θετική της έννοια: πολλές φορές μπορεί να μην είστε υπεύθυνοι για όσα ζείτε αλλά είστε υπεύθυνοι για το πως θα τα ζήσετε. Μπορεί να μην ευθύνεστε για τα συναισθήματα σας αλλά ευθύνεστε για τον τρόπο που θα τα διαχειριστείτε. Δεν έχετε την ευθύνη των άλλων αλλά έχετε την ευθύνη της δικής σας ζωής. Ευθύνη σημαίνει οτι έχετε δικαίωμα να επιλέξετε πως θα ζήσετε, αναλάβετέ την και προσπαθήστε να διαμορφώσετε τις καταστάσεις όπως θα επιθυμούσατε.

Να είστε καλά!