Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα που άλλοτε το αντιμετωπίζουμε ως “χαριτωμένο” και άλλοτε σαν κάτι που μας κάνει να αισθανόμαστε άβολα, αμήχανα, μειονεκτικά. Στη πρώτη περίπτωση, αναφερόμαστε σε εκείνες τις φορές που βρίσκουμε κάποιον χαριτωμένο όταν φανερώνει διακριτικά τις συστολές του μπροστά σε συμπεριφορές, συζητήσεις ή άτομα, σε κάποιο μικρό παιδί που μας φαίνεται να κάνει νάζια όταν του ζητάμε να συναναστραφεί με άλλους ανθρώπους κτλ. Στη δεύτερη περίπτωση τα πράγματα δυσκολεύουν αφού θέλουμε να “ανοίξει η γη να μας καταπιεί” όταν αποκαλύπτονται σκέψεις και συναισθήματα που δεν θα θέλαμε να γνωρίζουν οι άλλοι, όταν νιώθουμε οτι μας μειώνουν ή μας προσβάλουν.
Η ντροπή σχετίζεται με τον τρόπο που μας βλέπουν οι άλλοι ή με το πώς θα θέλαμε εμείς οι ίδιοι να μας βλέπουν. Συνδέεται με αισθήματα απόρριψης, υποτίμησης, αποτυχίας, ανεπάρκειας, αδυναμίας. Συναισθήματα που αισθανόμαστε όταν κάποιος μας αντιμετωπίζει ως κατώτερους ή αδύναμους αλλά και όταν διαστρεβλώνουμε την αυτοεικόνα μας, άλλοτε κρίνοντας οι ίδιοι τον εαυτό μας ως κατώτερο άλλοτε δυσανασχετώντας στην ιδέα πως κάποιο ελάττωμα μας θα αποκαλυφθεί. Η εντύπωση οτι κάτι “κακό” ή “λάθος” υπάρχει πάνω μας είτε αφορά την εξωτερική μας εικόνα είτε τη συμπεριφορά και τους τρόπους είτε ακόμα και τα συναισθήματά μας προκαλεί το δυσάρεστο συναίσθημα της ντροπής. Το ίδιο συναίσθημα, όμως, μπορεί να αποδειχθεί κίνητρο για εξέλιξη όταν συνδυαστεί με την αποδοχή και την αγάπη.
Το συναίσθημα της ντροπής μπορεί να κρύβεται πίσω από δυσλειτουργικές σχέσεις ή συμπεριφορές που φαίνονται ακατανόητες. Τη στιγμή που ντρεπόμαστε ενδέχεται να αντιδράσουμε επιθετικά ή να θελήσουμε να “κρυφτούμε” προκειμένου να απομακρυνθούμε από το ερέθισμα που προκάλεσε τη ντροπή μας. Η ντροπή φέρνει ντροπή καθώς μπορεί να ντραπούμε επειδή ντρεπόμαστε, επειδή οι αντιδράσεις και οι εκφράσεις μας “προδίδουν”. Έτσι, προκαλούμε στον εαυτό μας συναισθήματα ανεπάρκειας αφού αισθανόμαστε οτι δεν καταφέραμε να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας, να διατηρήσουμε την αξιοπρέπεια και το κύρος μας.
Η ντροπή μπορεί να ξεπεραστεί;
- Προσπαθήστε να κοινωνικοποιηθείτε σταδιακά: εστιάστε σε ανθρώπους και ενδιαφέροντα που σας κάνουν να αισθάνεστε άνετα, σας προκαλούν ενδιαφέρον και ευχαρίστηση. Νιώστε οικεία και ασφαλείς με το περιβάλλον και προσπαθήστε σταδιακά να εκφράσετε τις δικές σας επιθυμίες, σκέψεις, προτάσεις. Δοκιμάστε διαφορετικές επικοινωνιακές τεχνικές και εξασκηθείτε σε αυτές.
- Αναγνωρίστε και αποδεχθείτε τα συναισθήματά σας: το συναίσθημα της ντροπής μπορεί να προέρχεται από προηγούμενες σημαντικές εμπειρίες όπου η έκφραση κάποιων συναισθημάτων όπως φόβος, άγχος, λύπη, δυσαρέσκεια κτλ. αποτέλεσαν αφορμή για αρνητική κριτική και προκάλεσαν ντροπή. Δεν είναι ντροπή να έχουμε συναισθήματα και να τα εκφράζουμε. Το σημείο που διαφοροποιεί τις καταστάσεις είναι ο τρόπος έκφρασης. Αναγνωρίστε, λοιπόν, αυτά που νιώθετε και εκφράστε τα με λειτουργικό τρόπο.
- Απομονώστε τις δυσλειτουργικές σκέψεις σας: ο φόβος οτι δεν θα τα καταφέρετε, οτι θα αποτύχετε, οτι θα παρουσιαστείτε ανεπαρκείς, οτι θα σας υποτιμήσουν κτλ.ενισχύουν το άγχος και το αίσθημα ντροπής. Δοκιμάστε να εντοπίσετε τέτοιου είδους σκέψεις, συνειδητοποιείστε τις και προσπαθήστε σταδιακά να τις ελέγξετε.
- Μη ξεχνάτε να βλέπετε και τα θετικά σας στοιχεία: ντρεπόμαστε επειδή εστιάζουμε στα αρνητικά σημεία, σε λάθη, σε αποτυχίες. Κάθε “μειονέκτημα”, “λάθος” και “αποτυχία” μπορεί να μας εξελίξει και να μας προσφέρει σημαντικές εμπειρίες αρκεί να το δούμε με αυτόν τον τρόπο. Θυμηθείτε να επιβραβεύσετε τον εαυτό σας για αυτή την επιλογή αλλά και για όσα μικρά ή μεγάλα έχετε καταφέρει.
- Προσπαθήστε να αξιοποιήσετε κάθε συναίσθημα: όσο οδυνηρά και να είναι στην αρχή κάποια συναισθήματα, σίγουρα έχουν μια αιτία, κάποιο λόγο ύπαρξης. Δοκιμάστε να τον ανακαλύψετε…η ντροπή ίσως βοηθάει στην επεξεργασία και τη διαχείριση των συναισθημάτων που αρνείστε να αποδεχθείτε.
Η προσπάθεια διαχείρισης της ντροπής μπορεί να φέρει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Προκειμένου να αισθανθούμε σίγουροι και δυνατοί άρα να μη ντρεπόμαστε για τίποτα, ενδέχεται να φτάσουμε σε αλλαζονικές συμπεριφορές και σε μια παρουσίαση του εαυτού μας ως ανώτερο όλων των υπολοίπων. Μπορεί να καλύψουμε ή να διαφοροποιήσουμε καταστάσεις, συναισθήματα, συμπεριφορές που θα μας έκαναν να ντραπούμε και θα επέτρεπαν στους άλλους να μας κρίνουν. Σε άλλη περίπτωση, ίσως προβάλλουμε στους άλλους τη ντροπή που αισθανόμαστε καταλήγοντας να τους κρίνουμε και να τους υποτιμούμε ώστε να νιώσουμε πιο ισχυροί. Πρίν καταφύγετε σε τέτοιους δυσλειτουργικούς τρόπους διαχείρισης των συναισθημάτων σας προσπαθήστε να δείτε τη μοναδικότητα και διαφορετικότητα κάθε ατόμου χωρίς να νιώθετε την ανάγκη σύγκρισης. Εντοπίστε με ειλικρίνεια τα συναισθήματά σας και φέρτε τα σταδιακά στην επιφάνεια ώστε να γνωρίσετε καλύτερα τον εαυτό σας, να ανακαλύψετε καλύτερους, πιο λειτουργικούς τρόπους διαχείρισης και να σχετιστείτε ποιοτικά με άλλα άτομα. Αποκτήστε μια διαφορετική ματιά και πιστέψτε στην αξία σας.
Να είστε καλά και να απολαμβάνετε τις στιγμές!
