Ο άνθρωπος σε κάθε περίοδο της ζωής του βιώνει σωματικές, κοινωνικές και ψυχολογικές αλλαγές. Η διαδικασία αυτή αποτελεί μέρος της εξέλιξης, η οποία συνεχίζει να υπάρχει, στο βαθμό που το επιτρέπουμε, κάθε στιγμή της ζωής μας. Οι αλλαγές, συνήθως, μας τρομάζουν γιατί αποτελούν την αρχή μιας νέας, άγνωστης κατάστασης. Συνοδεύονται απο δυσκολία αποδοχής και φόβο για το άγνωστο. Πρόκειται, όμως, για αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής που μας χαρίζει γνώσεις και εμπειρίες.
Πολλές από τις αλλαγές που βιώνουμε μεταβαίνοντας από μια ηλικιακή ομάδα στην επόμενη, γίνονται αντιληπτές μέσα από τις σωματικές μας λειτουργίες. Έτσι, στην περίοδο που ονομάζουμε ως τρίτη ηλικία οι σωματικές μεταβολλές που παρατηρούνται είναι κατά κύριο λόγο το αίσθημα κόπωσης, η έκπτωση των αισθήσεων (όραση, ακοή), η εξασθένηση της μνήμης, η απώλεια των δυνάμεων, η μειωμένη κινητικότητα και η γενικότερη αλλαγή της εξωτερικής εικόνας του ατόμου.
Σε κοινωνικό επίπεδο τα άτομα της τρίτης ηλικίας μπορεί να βιώσουν κοινωνική απομόνωση και μοναξιά, αλλαγή στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, καθώς ενδέχεται να διαφοροποιηθεί η αντιμετώπιση των υπολοίπων απέναντί τους, ακόμα και των συγγενών, αντιμετωπίζοντας τους με συγκαταβατικότητα ή σαν να τους γίνονται “βάρος”. Σημαντική, επίσης, αλλαγή σε αυτή την περίοδο της ζωής αποτελεί η συνταξιοδότηση και η αλλαγή της κοινωνικής ταυτότητας του ατόμου.
Μέσα απο τη διαδικασία της συνταξιοδότησης προκύπτουν διαφορετικά και μοναδικά συναισθήματα όπως διαφορετικός και μοναδικός είναι κάθε άνθρωπος. Το άτομο έρχεται “αντιμέτωπο” με το αίσθημα πληρότητας ή ανεπάρκειας ανάλογα με την πορεία που έχει διανύσει, τις προσδοκίες και τα όνειρα που έχει δημιουργήσει. Κάνοντας τον προσωπικό του απολογισμό ανατρέχει στο αίσθημα ικανοποίησης που αντλούσε από το επάγγελμά του, στο αίσθημα του “ανήκειν“, στις σχέσεις και τις φιλίες που δημιούργησε με τους συναδέλφους του, στη διαχείριση του χρόνου, στη δημιουργικότητά του αλλά και στην επίτευξη των στόχων του. Ελέγχοντας σε τι βαθμό ικανοποιήθηκαν οι παραπάνω παράγοντες αλλά και τι προσδοκά στη συνέχεια μπορεί να αισθανθεί πλήρης ή ανεπαρκής με όσα κατάφερε.
Ποιοί είναι οι φόβοι και οι ανάγκες των ηλικιωμένων ατόμων;
Οι συχνότεροι φόβοι που συναντάμε στα ηλικιωμένα άτομα είναι ο φόβος της φθοράς, των ασθενειών και του θανάτου του ίδιου αλλά και του συντρόφου, η ανησυχία μήπως επιβαρύνει άλλα άτομα, το αίσθημα ευαλωτότητας ή ανεπάρκειας αλλά και το άγχος, η θλίψη και η κατάθλιψη. Από την άλλη πλευρά, όμως, οι ανάγκες δεν παύουν να υπάρχουν και να υπενθυμίζουν την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Έτσι, παραμένει η ανάγκη για όνειρα, επιθυμίες και σχέδια, για παραγωγική σκέψη και συμμετοχή στην καθημερινότητα, για αυτοσεβασμό και αυτονομία, για αγάπη και αποδοχή.
Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε την ποιότητα στη ζωή και να παραμείνουμε θετικοί;
- Διατηρήστε τις δραστηριότητές σας ή συμμετέχετε σε νέες: επιδιώξτε να παρανείνετε ενεργοί, να διατηρήσετε τη δημιουργικότητά σας και να ανακαλύψετε νέα ενδιαφέροντα που θα σας προσφέρουν ευχαρίστηση. Αξιοποιήστε τον χρόνο σας και αναζητήστε διεξόδους που μπορούν να σας ικανοποιήσουν.
- Αναζητήστε επικοινωνία με υποστηρικτικά άτομα: προσπαθήστε να δημιουργήσετε ένα δίκτυο ατόμων που σας παρέχει κατανόηση, σεβασμό, υποστήριξη και τη δυνατότητα να είστε ειλικρινείς και αυθεντικοί. Μοιραστείτε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας και επικοινωνήσετε ουσιαστικά μαζί τους.
- Διασκεδάστε, δημιουργήστε παρέες, ταξιδέψτε: κάθε ηλικία μπορεί να μας προσφέρει καινούριες εμπειρίες. Κατανοήστε οτι η ποιότητα ζωής είναι δικαίωμα και όχι πολυτέλεια.
- Μεταφέρετε τις γνώσεις και τις εμπειρίες σας σε άτομα που το χρειάζονται: αναγνωρίστε τα επιτεύγματά σας και επιβραβεύστε τον εαυτό σας για όσα κατάφερε, τόλμησε, επέλεξε. Είναι ο πλούτος σας και είναι μοναδικός. Μεταδώστε τον σε άλλους ανθρώπους, εξετάστε το ενδεχόμενο του εθελοντισμού και αισθανθείτε σημαντικοί για τη μοναδικότητά σας.
- Ασκήστε το σώμα και το πνεύμα σας: ακολούθησε σωστή διατροφή, εντάξτε προσαρμοσμένη στις ανάγκες σας άσκηση και θυμηθείτε την άσκηση του πνεύματος κρατώντας το ενεργό, διαβάζοντας, εξασκώντας τη μνήμη σας, βρίσκοντας ενδιαφέροντα.
- Εξωτερικεύστε όσα σας απασχολούν: συζητήστε για όσα σας απασχολούν και προσπαθήστε να διατηρείτε θετική οπτική απέναντι στα πράγματα. Δοκιμάστε να εστιάσετε σε αυτά που μπορείτε να κάνετε και όχι σε όσα δεν μπορείτε.
Να θυμάστε οτι η ζωή αποτελείται από μοναδικές στιγμές σε όποια ηλικία και αν βρισκόμαστε. Το πέρασμα των χρόνων μπορεί να μας γεμίσει εμπειρίες και είναι στο χέρι μας να επιλέξουμε αν θα τις αντιμετωπίσουμε σαν πολύτιμο δώρο ή σαν βάρος.
Να είστε καλά!
Θερμό ευχαριστώ στις κυρίες και τους κυρίους που συμμετείχαν στην κουβέντα μας, στους υπεύθυνους του κεντρικού Κ.Α.Π.Η. Καλαμαριάς και στην κα Παπαδοπούλου Μαρία για την συνεργασία και την φιλοξενία.
