Το διαδίκτυο, όπως και κάθε πτυχή της τεχνολογίας, αποσκοπεί στη διευκόλυνση και απλοποίηση της καθημερινής ζωής. Έχει εισβάλλει για τα καλά πια στη ζωή μας και αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για όλες σχεδόν τις επαγγελματικές και ηλικιακές ομάδες. Όπως κάθε νόμισμα, όμως, έχει δύο όψεις, έτσι και κάθε τεχνολογικό επίτευγμα εξαρτάται πώς θα μας επηρεάσει, ανάλογα με τη χρήση που κάνουμε και με το βαθμό που του έχουμε επιτρέψει να καθορίζει την καθημερινότητά μας. Ο εθισμός στο διαδίκτυο δεν έχει ακόμα αναγνωριστεί ευρέως, όμως ολοένα και πιο συχνά παρατηρείται ως φαινόμενο με αποτέλεσμα να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον όλο και περισσότερων επιστημονικών και ερευνητικών ομάδων, προκειμένου να αναλυθεί και να ελεγχθεί.
Ο εθισμός στο Διαδίκτυο αναφέρεται στην «καταναγκαστική, υπερβολική χρήση του διαδικτύου και τον εκνευρισμό ή δυσθυμική συμπεριφορά που παρουσιάζεται κατά τη στέρησή της» (Mitchell, 2000) (ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ). Η διαδραστικότητα και η ανωνυμία που παρέχει το διαδίκτυο αποτελεί δέλεαρ για τους χρήστες, οι οποίοι αναζητούν την κάλυψη των προσωπικών τους αναγκών σε ένα κόσμο που δεν θα τους κρίνει και που τους δίνει τη δυνατότητα να παρουσιάσουν έναν ιδανικό εαυτό. Οι δυνατότητες που παρέχει το διαδίκτυο είναι πολλές, καθώς προσφέρει ψυχαγωγία, κοινωνικοποίηση ή δημιουργία σχέσεων, ταχύτατη και ελεύθερη ή ακόμα και ανεξέλεγκτη μετάδοση πληροφοριών, επιτυχία και καταξίωση μέσω ολοκλήρωσης παιχνιδιών, εύκολη πρόσβαση σε αγορές, ενημέρωση και πολλά άλλα.
Η ενασχόληση με κάθε είδους διαδικτυακή δραστηριότητα (κοινωνική δικτύωση, αναζήτηση πληροφοριών, συνομιλία μέσω chat room, τυχερά παιχνίδια, αγορές, διαδραστικά και ψυχαγωγικά παιχνίδια) στην οποία αφιερώνονται πολλές ώρες ημερησίως μπορεί να θεωρηθεί δείγμα μιας όχι υγιούς σχέσης και χρήσης του διαδικτύου. Οι ώρες που καταναλώνονται από ένα άτομο μπροστά σε έναν υπολογιστή δεν σηματοδοτούν πάντα και εθισμό, αποτελούν όμως σημάδι ανησυχίας και φανερώνουν τη σχέση του ατόμου και την αλληλεπίδρασή του με αυτό που ονομάζουμε «πραγματική ζωή».
Ποιες είναι οι συμπεριφορές που φανερώνουν προβληματική χρήση του διαδικτύου;
- Κοινωνική απομόνωση: όταν οι περισσότερες σχέσεις αναπτύσσονται διαδικτυακά με άτομα που μπορεί να μην έχουν ειδωθεί ποτέ ή που σε πραγματικές συνθήκες ο ένας δεν θα επέλεγε την παρέα του άλλου.
- Προβλήματα σχέσεων: όταν το άτομο αδιαφορεί ή παραμελεί τις προσωπικές του σχέσεις ακόμα και αν έχει επανειλημμένα δεχθεί τα παράπονα της οικογένειάς του ή του συντρόφου του. Χάνει σημαντικές σχέσεις και επαγγελματικές ή εκπαιδευτικές ευκαιρίες.
- Παραμέληση επαγγελματικών ή μαθητικών καθηκόντων: όταν η πολύωρη ενασχόληση με το διαδίκτυο αποσπά ολοκληρωτικά το άτομο με αποτέλεσμα να μην του αφήνει τον απαραίτητο χρόνο για ολοκλήρωση επαγγελματικών ή μαθητικών υποχρεώσεων.
- Αφιέρωση υπερβολικού χρόνου σε διαδικτυακές δραστηριότητες: όταν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας αφιερώνεται στην ενασχόληση με το διαδίκτυο, με αποτέλεσμα να διακόπτονται όλες οι υπόλοιπες δραστηριότητες που άλλοτε ικανοποιούσαν το άτομο.
- Παραμέληση προσωπικής φροντίδας: λόγω της άρνησης του ατόμου να διακόψει οποιαδήποτε διαδικτυακή δραστηριότητα παραμελούνται βασικές προσωπικές ανάγκες (έλλειψη τροφής ή υπερφαγία, διαταραχές ύπνου, κανόνες υγιεινής κτλ.)
- Εξάρσεις θυμού και επιθετικότητα σε περίπτωση διακοπής διαδικτυακής δραστηριότητας ή έντονη ανυπομονησία για επιστροφή στην οθόνη του υπολογιστή: πρόκειται για αδυναμία του ατόμου να αποχωριστεί το διαδίκτυο που οδηγεί σε συμπεριφορές παρόμοιες με εκείνες ενός εξαρτημένου από ουσίες ατόμου.
- Ενασχόληση με το διαδίκτυο για περισσότερες ώρες από ότι είχε αρχικά υπολογίσει: όταν ξεπερνιέται το χρονικό όριο που είχε τεθεί και η παραμονή στο διαδίκτυο παρατείνεται υπερβολικά.
- Αποφυγή αποδοχής ειλικρινούς σχέσης και ενασχόλησης με το διαδίκτυο: το άτομο λέει ψέματα στους οικείους του για τις ώρες που αφιερώνει στο διαδίκτυο και αποκρύπτει πληροφορίες.
Η δαιμονοποίηση οποιουδήποτε μέσου και ο φόβος που μπορεί να μας προκαλέσει δεν ωφελεί διότι τίποτα δεν είναι μόνο κακό ή μόνο καλό. Αυτό που έχει σημασία είναι να εντοπίζουμε τα θετικά στοιχεία κάθε κατάστασης ή νέας εισόδου στη ζωή μας. Η σωστή, μετρημένη και λειτουργική χρήση του διαδικτύου μόνο οφέλη μπορεί να μας παρέχει, καθώς αποτελεί για πολλούς εργαλείο δουλειάς, ενημέρωσης και ψυχαγωγίας χωρίς να διακόπτει οποιαδήποτε άλλη πραγματική δραστηριότητα, επαγγελματική πορεία ή ανθρώπινη σχέση. Σε κάθε περίπτωση η ενημέρωση και η πρόληψη καθιστούν ομαλότερη την εξέλιξη των καταστάσεων. Κάντε, λοιπόν, την αρχή και χρησιμοποιήστε το διαδίκτυο προς όφελός σας. Ακόμα και αν έχετε παρατηρήσει σε εσάς ή στους οικείους σας σημάδια εθισμού, χρησιμοποιήστε τη δυνατότητα που σας δίνει, ώστε να ενημερωθείτε για εξειδικευμένα κέντρα σε θέματα διαδικτύου, που μπορούν να σας δώσουν πίσω τη χαμένη σας πραγματική ζωή.
Να είστε καλά και να μη ξεχνάτε να ζείτε!
