Ένα παιδί που μεγαλώνει με όρια αναπτύσσει αίσθημα ασφάλειας και ανεξαρτησίας. Όσο περιοριστικός και να ακούγεται ο όρος μπορεί να δώσει στο παιδί την επιλογή να πειραματιστεί και να δοκιμάσει τις συνέπειες, αποκτώντας έτσι δική του άποψη και εξελίσσοντας το σε υπεύθυνο ενήλικα. Τα όρια δεν έχουν σκοπό να «πνίξουν» ή να πιέσουν το παιδί παρά να το βοηθήσουν να κατανοήσει τους κανόνες και να του παρέχουν την ασφάλεια που χρειάζεται για να πορευθεί. Δεν είναι απόλυτα και καλό είναι να προσαρμόζονται στις εκάστοτε συνθήκες. Είναι χρήσιμο τα όρια να είναι:
- ευέλικτα: δεν έχουν όλα τα παιδιά τον ίδιο χαρακτήρα, τις ίδιες αντοχές και την ίδια ηλικία. Η ευελιξία ωφελεί στο να τα προσαρμόζει στο αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού, στις ανάγκες που το ίδιο εκφράζει ενώ παράλληλα τους δίνει τη δυνατότητα να διερευνήσουν και να ανακαλύψουν τον κόσμο. Π.χ. Δεν ωφελεί να απαιτούμε τα ίδια πράγματα από ένα παιδί ενός έτους που όλα γύρω του είναι καινούρια και διαθέσιμα για επεξεργασία και από ένα παιδί δέκα ετών που γνωρίζει πλέον τους κινδύνους που μπορεί να κρύβουν διάφορα πράγματα γύρω του. Επιπλέον ο διάλογος και η επικοινωνία με το παιδί θα βοηθήσει να κατανοήσουμε τις ανάγκες του και να θεσπίσουμε τα όρια που ταιριάζουν στο ίδιο αντί να επιμένουμε σε ασφυκτικές πιέσεις που θα προκαλέσουν αντίδραση και αίσθημα επιβολής.
- κατανοητά: είναι σημαντικό το παιδί να κατανοήσει τι είναι αυτό που δεν πρέπει να κάνει. Η περιέργεια και ο αυθορμητισμός που χαρακτηρίζουν ιδιαίτερα τα μικρότερα παιδιά είναι τόσο έντονα που θα τα ωθήσει να δοκιμάσουν ξανά και ξανά, Η αξιοποίηση αυτών των στοιχείων τα οδηγεί να κατανοήσουν γιατί δεν πρέπει να κάνουν κάτι. Π.χ. Όταν ένα μικρό παιδί επιμένει να ασχοληθεί με τα μάτια της κουζίνας η επίμονη και αδικαιολόγητη για εκείνο απαγόρευση θα του εξάψει περισσότερο την περιέργεια. Αντίθετα αν το εντάξουμε στη δραστηριότητα δίνοντάς του κάτι ακίνδυνο αλλά κρατώντας το κοντά μας, έτσι ώστε να αισθάνεται ότι συμμετέχει και βοηθάει, θα έχει την ικανοποίηση της συμμετοχής και της επιτυχίας, θέτοντάς του παράλληλα τα δικά του όρια, το δικό του πεδίο δράσης.
- λογικά: και με λογικές συνέπειες. Να δίνουν στο παιδί να καταλάβει πώς αυτό που κάνουν θα οδηγήσει σε κάποιες λογικές και φυσικές συνέπειες και όχι σε μια αυθαίρετη τιμωρία. Π.χ. «Έσπασες το βάζο και θα πρέπει να το αντικαταστήσουμε. Αυτό σημαίνει ότι είναι απαραίτητο να εξοικονομήσουμε χρήματα από αλλού. Μπορείς να επιλέξεις αν θα είναι ένα μέρος από τα χρήματα για το δώρο σου ή από την επίσκεψη στο λούνα-Παρκ» αντί «Έσπασες το βάζο, για τιμωρία πήγαινε και κάθισε στο δωμάτιό σου»
- σταθερά: η τήρηση των ορίων μόνο κάποιες φορές δίνει μηνύματα στο παιδί που αδυνατεί να επεξεργαστεί, να κατανοήσει και να καταλήξει σε συμπεράσματα. Το κάνει να αναρωτιέται γιατί κάποιες φορές επιτρέπεται να κάνει κάτι και κάποιες άλλες όχι και αμφιβάλλει για το ενδιαφέρον των γονιών του. Π.χ. Αν δεν επιτρέπεται να παίξει πριν τελειώσει το διάβασμα αλλά κάποιες φορές για να αποφύγουμε την γκρίνια και τις απαιτήσεις του το αφήνουμε να ξεχαστεί με το παιχνίδι στον Η/Υ, θα αναρωτιέται πότε τελικά επιτρέπεται το παιχνίδι και πότε όχι. Επιπλέον, δοκιμάζει τα δικά μας όρια, ανακαλύπτει την αστάθειά τους και προκαλεί με επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ψάχνοντας την ασφάλεια.
Είναι εξίσου σημαντικό να θυμόμαστε ότι η επιβολή σωματικής τιμωρίας, οι φωνές και οι απειλές δεν θεσπίζουν όρια, αλλά προκαλούν φόβο, άγχος και μίμηση αυτών των προτύπων.
Επικρίνουμε τη συμπεριφορά και όχι τον χαρακτήρα του παιδιού. Ένα παιδί έχει ανάγκη την καλοσύνη και την αγάπη για να αναπτυχθεί, χρειάζεται την αποδοχή και την στήριξη των γονιών του. Χαρακτηρισμοί όπως «είσαι κακό παιδί» και γενικεύσεις όπως «πάντα έτσι κάνεις» καταστρέφουν την αυτοεκτίμησή, την παιδικότητα και την αγνότητά του.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη τα όρια για να νιώσουν την απαραίτητη ασφάλεια, να «ακουμπήσουν» κάπου, να γνωρίζουν τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται. Η θέσπιση και η συνέπειά τους μπορεί πολλές φορές να αποτελεί έναν επιπλέον παράγοντα άγχους και βάρους στην καθημερινότητα, όμως τα οφέλη τους αποζημιώνουν αφού δημιουργούν κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και χτίζουν αυτόνομες προσωπικότητες. Αποτελέστε πρότυπο για το παιδί και δώστε του τον κόσμο που του αξίζει.
Καλή δύναμη, να είστε πάντα καλά!
