Η σύγχρονη ελληνική κοινωνία μεγάλωσε τα παιδιά της με την πεποίθηση της μόνιμης και ανοδικής επαγγελματικής πορείας. Επενδύθηκε κόπος, χρόνος και χρήμα σε σπουδές, προκειμένου να εξασφαλιστούν τα κατάλληλα προσόντα για μια μελλοντική επαγγελματική εξέλιξη. Μια επαγγελματική σταδιοδρομία που μπορεί να ξεκινήσει με χαμηλότερες οικονομικές απολαβές και κατέχοντας κατώτερη θέση στην επαγγελματική ιεραρχία όμως θα εξελιχθεί. Η ανοδική πορεία ήταν δεδομένη και η επαγγελματική εξέλιξη ήταν απλώς θέμα χρόνου να επιτευχθεί. Η οικονομική κρίση ή η κρίση αξιών για πολλούς, ήρθε να ανατρέψει αυτά που θεωρούσαμε δεδομένα και κεκτημένα.
Επιχειρήσεις και καταστήματα επλήγησαν από τα νέα οικονομικά δεδομένα με αποτέλεσμα να κλείσουν και οι εργαζόμενοι να μείνουν άνεργοι. Ο περιορισμός των προσλήψεων στον δημόσιο τομέα αύξησε ακόμα περισσότερο τα ποσοστά ανεργίας αφού έμειναν εκτός πολλά άτομα που υπολόγιζαν σε ενδεχόμενη πρόσληψή τους. Η μείωση των μισθών δημιούργησε την ανάγκη αναζήτησης πολλών και διαφορετικών πηγών εσόδων, δηλαδή πολλοί αναγκάστηκαν να αναζητήσουν δεύτερη και τρίτη δουλειά προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους, πράγμα ιδιαίτερα δύσκολο εφόσον ακόμα και η εύρεση μιας εργασίας έγινε δύσκολη υπόθεση.
Η ανεργία αποτελεί μια κατάσταση που επηρεάζει πολλαπλές πτυχές της καθημερινότητας και εξετάζεται ως ψυχοκοινωνικό φαινόμενο. Ας δούμε ποια είναι μερικά από τα βασικότερα συναισθήματα που βιώνουν τα άτομα:
- Βιώνουν έντονο άγχος: η αβεβαιότητα που προκαλείται από την έλλειψη εργασίας και οι απαιτήσεις της καθημερινής ζωής αυξάνουν τα άγχος και την ανασφάλεια.
- Έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση: πολύ συχνά το άτομο αισθάνεται ότι είναι αποκλειστικά δική του ευθύνη η κατάσταση που ζει με αποτέλεσμα να νιώθει ντροπή. Εκλαμβάνει την αδυναμία εύρεσης εργασίας ως προσωπική αποτυχία και νιώθει ο ίδιος ελλιπής.
- Όσοι ολοκληρώνουν τις σπουδές τους και δυσκολεύονται να βρουν δουλειά παραμένουν/καθηλώνονται στη μαθητική-φοιτητική ζωή: αφενός μεγάλο ποσοστό επιστρέφει στο πατρικό σπίτι διότι αδυνατεί να ανταπεξέλθει στα έξοδα ενός δικού του σπιτιού, αφετέρου ακόμα και αν παραμείνει σε δικό του σπίτι συντηρείται οικονομικά από την πατρική οικογένεια. Σε κάθε περίπτωση, άσχετα με τη βιολογική ηλικία του ατόμου, ο τρόπος ζωής δεν αντιστοιχεί σε εκείνον ενός ενήλικα. Υπάρχει δυσκολία ανεξαρτητοποίησης, αδυνατούν να κάνουν νέο ξεκίνημα και νιώθουν έντονη απογοήτευση
- Διακόπτονται τα όνειρα και οι προσδοκίες: η ορμή και το θάρρος που προσφέρει το όνειρο εξασθενούν και δίνουν τη θέση τους στην απογοήτευση και την παραίτηση. Οι στόχοι θεωρούνται ουτοπικοί και έτσι χάνεται η διάθεση για προσπάθεια.
- Αισθάνονται ανίκανοι να συντηρήσουν τον εαυτό τους: νιώθουν εξαρτημένοι οικονομικά και ψυχικά από την πατρική οικογένεια. Το συναίσθημα αυτό γίνεται εντονότερο όταν έχει δημιουργήσει κανείς τη δική του οικογένεια και δεν μπορεί να προσφέρει όσα θα ήθελε.
- Απομονώνονται κοινωνικά: τα συναισθήματα ντροπής και ενοχής οδηγούν το άτομο στην αποφυγή κοινωνικών επαφών που θα το φέρουν σε δύσκολη θέση όταν η κουβέντα θα στραφεί σε επαγγελματικά ζητήματα. Επιπλέον, η ελλιπής δραστηριοποίηση και η απουσία εναλλαγής παραστάσεων λόγω έλλειψης εργασίας, οδηγούν σε αδράνεια.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικότερα τις αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις της ανεργίας;
Η δυσκολία στην εύρεση εργασίας δε δηλώνει απαραίτητα έλλειψη προσόντων ή ανικανότητα. Πρόκειται για μια δύσκολη περίοδο που όμως μπορούμε να εκμεταλλευτούμε θετικά για να εξελιχθούμε ή να εξετάσουμε πιο σφαιρικά τις επιλογές μας.
- Εξελίξτε τα προσόντα σας: ας ξεκινήσουμε από τα τυπικά προσόντα… εστιάστε στο αντικείμενο εργασίας που σας ενδιαφέρει και βρείτε πως θα μπορούσατε να εμπλουτίσετε το βιογραφικό σας. Οι επιλογές σήμερα είναι πολλές και όχι απαραίτητα πολύ ακριβές. Ενισχύστε τα προσόντα σας με εξειδικεύσεις που θα σας βοηθήσουν να ξεχωρίσετε αλλά και να γίνετε καλύτεροι στο αντικείμενό σας.
- Εντοπίστε τα θετικά σας στοιχεία και αναπτύξτε τα: εκτός από τα τυπικά προσόντα ίσως περισσότερο σημαντικές είναι οι προσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες. Όλοι έχουμε «δυνατά» στοιχεία που μας κάνουν ξεχωριστούς και ανεπανάληπτους. Τα στοιχεία που απαρτίζουν τον χαρακτήρα μας όπως συνηθίζουμε να λέμε. Εντοπίστε τα, αναπτύξτε τα και μη διστάσετε να τα προβάλλετε δείχνοντας ότι αξίζετε.
- Δείτε την κατάσταση ρεαλιστικά: θέστε ρεαλιστικούς στόχους. Πιθανά οι αποτυχημένες προσπάθειες για εύρεση εργασίας να προήλθαν λόγω των υπερβολικών ή λανθασμένων στόχων που θέσατε. Βασιστείτε στα προσόντα (τυπικά ή μη) που διαθέτετε αυτή τη στιγμή και μη θεωρήσετε αποτυχία τη θέση που δεν σας ικανοποιεί. Είναι αφορμή για εξέλιξη αρκεί να επιμείνετε στην αρχική σας θέληση.
- Κινηθείτε έξυπνα. Βρείτε εναλλακτικές διεξόδους: εξετάστε τα ενδιαφέροντά σας και εμπνευστείτε από αυτά. Ο δρόμος δεν είναι ένας, σίγουρα υπάρχουν εναλλακτικές διαδρομές. Αξιοποιήστε τα προσόντα σας και δημιουργήστε.
- Οργανωθείτε: δημιουργήστε μια ρουτίνα ώστε να ενημερώνεστε συχνά για τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας και προσπαθήστε να ενισχύσετε το κοινωνικό σας δίκτυο. Ποτέ δεν ξέρετε πόσο χρήσιμη μπορεί να σας φανεί μια πληροφορία ή μια ιδέα ενός φίλου.
- Προσφέρετε εθελοντική εργασία: δεν θα σας αποφέρει οικονομικά οφέλη όμως θα νιώσετε ικανοποίηση, θα γεμίσετε τον ελεύθερο χρόνο σας και θα παραμείνετε ενεργοί μέσω αυτής της δραστηριοποίησης. Επιπλέον, ας μη ξεχνάμε ότι θα βοηθήσετε άλλους ανθρώπους που ίσως βρίσκονται σε δυσκολότερη κατάσταση.
- Πιστέψτε στον εαυτό σας: βγείτε δυνατοί από τις αποτυχίες και δείτε τα μαθήματα που κάθε εμπειρία μας προσφέρει. Αγαπήστε τον εαυτό σας, εκτιμήστε τον και δείξτε όλο αυτό το συναίσθημα στους άλλους.
Ο χρόνος που κάποιος δεν εργάζεται δεν είναι απαραίτητα χαμένος χρόνος, είναι αφορμή για αναδόμηση και επαναπροσδιορισμό των στόχων. Σε εμάς έγκειται ο τρόπος που θα «κοιτάξουμε» κάθε κατάσταση. Ας επιλέξουμε τη δημιουργική και θετική ματιά.
Να είστε καλά, καλή δύναμη!
(Η ανεργία πλήττει μεγάλο μέρος του πληθυσμού και αποτελεί αντικείμενο συζήτησης των περισσοτέρων. Μέσα από μια τέτοια συζήτηση προέκυψε η ιδέα του συγκεκριμένου άρθρου και για αυτή την ιδέα θα ήθελα να ευχαριστήσω την καθηγήτρια Αγγλικών και φίλη μου κα Άννα Πάντσιου)
