Να’μαστε λοιπόν στις αρχές και της φετινής σχολικής χρονιάς. Εδώ και ένα μήνα περίπου χτύπησε το πρώτο κουδούνι για ολόκληρη τη σχολική κοινότητα. Ανάμεσα σε μικρούς και μεγάλους μαθητές ξεχωρίζουμε τα πιτσιρίκια εκείνα που για πρώτη φορά πέρασαν το κατώφλι του σχολείου, που καλούνται να αντιμετωπίσουν μια διαφορετική καθημερινότητα, να εγκλιματιστούν και να συνηθίσουν τόσα πολλά καινούρια παιδάκια, καινούρια δασκάλα ή δάσκαλο, καινούρια μαθήματα, νέες γνώσεις και εμπειρίες. Στο άρθρο αυτό θα μιλήσουμε για το έντονο άγχος που βιώνουν ορισμένα παιδιά όταν έρχεται η ώρα να αποχωριστούν τη μαμά τους ή κάποιον σημαντικό άλλο και να παραμείνουν στο περιβάλλον του σχολείου.
Σκεφτείτε πώς νιώθουμε όλοι μας όταν βρεθούμε σε ένα άγνωστο περιβάλλον με ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε. Θυμηθείτε τη δική σας πρώτη μέρα στο σχολείο. Τι συναισθήματα σας δημιουργήθηκαν; Το άγχος αποχωρισμού κορυφώνεται ανάμεσα στον 13ο και 24ο μήνα ζωής του παιδιού. Είναι μια φυσιολογική διεργασία που σηματοδοτεί τη σταδιακή ανεξαρτητοποίησή του και την ανάπτυξη δεσμών με περισσότερα άτομα εκτός των γονιών και των πολύ οικείων του προσώπων. Όταν όμως εκδηλώνεται με έντονες και ακραίες συμπεριφορές, δυσανάλογες με την ηλικία του παιδιού τη στιγμή που πρέπει να αποχωριστεί τη μητέρα του για να πάει στο σχολείο, ίσως να είναι σημάδι για επιπλέον προσοχή.
Το παιδί μπορεί να ξεσπάσει σε κλάματα, να αρχίσει να φωνάζει, να ζητάει επίμονα τη μητέρα του, να πετάει πράγματα προς το μέρος της ή προς το μέρος της δασκάλας, να «γαντζώνεται» από τη μαμά του ή να αρνείται πεισματικά να εισέλθει στο χώρο του σχολείου. Εκδηλώνει έντονο φόβο να μείνει μόνο του και ταυτόχρονα φοβάται μήπως συμβεί κάτι κακό τις ώρες που αυτό δεν είναι μαζί με τους γονείς του στο σπίτι. Συχνά παρατηρούμε και σωματικά συμπτώματα όπως πονοκεφάλους, πόνους στο στομάχι, στην κοιλιά, ναυτίες κ.α. Το να αγνοήσουμε τις ενδείξεις του παιδιού μπορεί να σημαίνει ότι το άγχος του θα εξελιχθεί μετέπειτα σε σχολική φοβία (για τη σχολική φοβία θα μιλήσουμε αναλυτικά σε επόμενο άρθρο) ή να παραμείνει στην ενήλικη ζωή του και να εκδηλώνεται σε αντίστοιχες περιπτώσεις αποχωρισμού.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να εμπνεύσουμε εμπιστοσύνη και ασφάλεια στο παιδί;
Ας παραδεχτούμε ότι όσο άγχος βιώνει το παιδί τον πρώτο καιρό της σχολικής του ζωής άλλο τόσο νιώθουν οι γονείς. Πώς θα μείνει μόνο του; Πώς θα αντιδράσει; Πώς θα του φέρονται; Θα του αρέσει το καινούριο περιβάλλον; Θα προσαρμοστεί εύκολα; Αλλά και σκέψεις που συνοδεύονται από ενοχές….. Κάνω καλά που το αφήνω μόνο του; Είναι σωστό να φύγω ενώ το παιδί μου κλαίει; Μήπως πρέπει να αφιερωθώ αποκλειστικά σε αυτό;
- Ακόμα και χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε τα παιδιά γίνονται αποδέκτες των συναισθημάτων και των σκέψεών μας. Προσπαθήστε, λοιπόν να ηρεμήσετε ώστε να μη μεταφέρετε το άγχος που νιώθετε στο παιδί.
- Δείξτε του ότι είστε διαθέσιμοι για εκείνο, ότι τα δικά του συναισθήματα έχουν προτεραιότητα. Μιλήστε μαζί του για το πώς νιώθει και ρωτήστε το πώς φαντάζεται την πρώτη μέρα στο σχολείο.
- Προετοιμάστε το και απαντήστε στις ερωτήσεις του. Μπορείτε να του εξηγήσετε τι θα κάνει στο σχολείο, ότι θα βρίσκεται στον ίδιο χώρο με άλλα συνομήλικα παιδάκια που θα παίζουν και θα έχουν κοινές δραστηριότητες.
- Περάστε του θετικές σκέψεις και μηνύματα, επιχειρήστε να του κινήσετε το ενδιαφέρον για τα καινούρια πράγματα που θα μάθει και προτείνετέ του όταν θα επιστρέφει στο σπίτι να σας περιγράφει τις καινούριες του εμπειρίες. Έτσι το παιδί θα νιώθει ικανοποίηση για τη νέα γνώση που μεταφέρει αλλά και εσείς μπορείτε να παρατηρείτε συναισθήματα και αντιδράσεις για το νέο του περιβάλλον.
- Αγοράστε μαζί του αυτά που χρειάζεται για το σχολείο ώστε να διαλέξει πράγματα που του αρέσουν και να συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία προσαρμογής για την καινούρια πραγματικότητα. Ετοιμάστε μαζί τα πράγματα για την επόμενη μέρα.
- Διαβεβαιώστε το ότι το αγαπάτε και ότι θα πάτε να το πάρετε μόλις σχολάσει.
Οι αλλαγές και οι νέες καταστάσεις απαιτούν προσπάθεια προσαρμογής. Ιδιαίτερα όταν έχουμε να κάνουμε με παιδιά τα πράγματα χρειάζονται διαφορετικό χειρισμό, χρειάζεται να μιλήσουμε την ίδια γλώσσα, να καταλάβουν πως έχουν το δικαίωμα να αναρωτιούνται και να τους μάθουμε τον τρόπο να αντιμετωπίζουν τους φόβους τους. Δεν προσπαθώ να σας πείσω ότι είναι εύκολο, απλά να υπενθυμίσω ότι κανένας δεν μπορεί να το κάνει καλύτερα από ότι ο γονιός για το ίδιο του το παιδί.
Καλή σχολική χρονιά!
(Για την ιδέα του συγκεκριμένου άρθρου θα ήθελα να ευχαριστήσω την καθηγήτρια Γαλλικών και καλή φίλη κα Αθανασία Παπαχαρίση)
